شغل راهنمایی تور یکی از حرفه هایی است که جاذبه بسیاری برای افراد مختلف مخصوصا جوانان دارد و افراد عموما با این عبارت که ” به زبان خارجی تسلط دارم، از ارتباط با افراد و فرهنگ های دیگر خوشم می آید و عاشق سفر کردن هستم ” تمایل خود را برای ورود به این حرفه نشان می دهند.ولی آیا لازمه ورود وبقا در حرفه راهنمایی تور به همین موارد محدود می شود؟ راهنمای تور کیست و چه ویژگی هایی دارد؟ چگونه می توان وارد حرفه راهنمایی تور شد؟
تعریف راهنمای تور
تعاریف و توصیفاتی که برای راهنمایان تور بکار رفته به شکل قابلملاحظه ای از منطقه ای به منطقه دیگر ، از کشوری به کشور دیگر و حتی در بخش خصوصی و دولتی تفاوت دارد. راهنمای تور، مدیرتور، مترجم، سرپرست تور، همراه تورو راهبر تور از جمله واژه هایی هستند که برای فردی که مسئولیت همراهی و اطلاع رسانی به گردشگران را دارد استفاده می شوند. در این میان واژه راهنمای تور از همه متداول تر است.
در تعریفی که در بسیاری از منابع به عنوان تعریف راهنمای تور به آن استناد می شود “راهنمای تور شخصی است که گروه یا افرادی از بازدیدکنندگان را خارج از خانه هایشان یا خارج از کشور در اطراف یادمان ها،سایت ها یا منطقه شهری راهنمایی می کند و با آنها به زبان خودشان و به صورت جذاب و مهیج محیط طبیعی و فرهنگی را تشریح می کند.” باید به خاطر داشت که این تعریف بسیار کلی بوده و راهنمایان تور با توجه به حوزه فعالیت، و ظایف ونقش هایی که بر عهده می گیرند دارای تعاریف خاص خود می باشند که بررسی گونه شناسی انواع راهنمایان تور در این نوشتار اندک نمی گنجد.
- اکنون باید دید فردی که مایل است وارد حرفه راهنمایی تور شود چه ویژگی هایی باید داشته باشد.
ویژگی های فردی راهنمایان تور
۱) ویژگی های ظاهری:
ظاهر و پوشش راهنما از جمله ویژگی های فردی است که نقش مهمی در پذیرش راهنما نزد مسافران دارد. ظاهر و پوشش پیام هایی در مورد سطح اقتصادی، سطح آموزشی، موقعیت اجتماعی و ویژگی های اخلاقی فرد به سایر افراد مخابره می کند. با توجه به این مسئله یک راهنما باید با توجه به نوع توری که هدایت می کند(تور شهری،طبیعت گردی،مذهبی،….)پوشش مناسبی داشته باشد.
۲) ویژگی های جسمی:
توانایی جسمی متناسب با تور از دیگرویژگی های فردی مورد نیاز در حرفه راهنمایی است.گاهی لازم است راهنما تور را به مدت یک هفته ، دو هفته ، سه هفته همراهی کند .راهنما باید بنیه جسمی لازم برای همراهی تور و انجام وظایف خود در تور را داشته باشد.
۳)دانش:
اطلاعات کافی و توانایی ارائه اطلاعات از دیگر ویژگی های فردی راهنما است.دانش و اطلاعات مورد نیاز راهنما در تورفقط به اطلاعات تاریخی و باستان شناسی محدود نمی شود.گردشگران در حین سفر سئوالات بسیاری در مورد شرایط سیاسی، اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی،جغرافیایی و مذهبی مقصد می پرسند که راهنما به عنوان مهمترین مرجع پاسخ دهنده به این سئوالات باید از دانش کافی برخوردار باشند.
دانش نیز به تنهایی کافی نیست. برخی راهنمایان مثل یک نوار ضبط شده اطلاعات را به گردشگران انتقال می دهند که بسیار خسته کننده و ملال آور است.آنچه گردشگران نیاز و انتظار دارند ارائه اطلاعات مختصر و مفید به شیوه مناسب و با توجه به اصول ارتباطات کلامی و غیر کلامی مثل توجه به تن صدا،مکث ها،ارتباطات چشمی مناسب و بیان رسا می باشد.
۴) ویژگی های رفتاری:
شوخ طبعی از دیگر ویژگی های فردی است که در نزدیکی افراد گروه و احساس راحتی آنها با راهنما اهمیت دارد ولی در کنار شوخ طبعی ویژگی دیگر یعنی ادب را نیز باید مد نظر قرار دارد و پا را از اصول و مرزهای اجتماعی پذیرفته شده فراتر نگذاشت.
انعطاف پذیری از دیگر ویژگی های فردی راهنمای تور است که در قلمروسفر که مسائل غیر مترقیه بسیاری ممکن است روی دهد ، اهمیت بسیاری دارد.راهنما باید هم خود روحیه انعطاف پذیری داشته و هم قادر باشد دیگران را به انعطاف پذیری و صبر متقاعد سازد.
نگرش مثبت نسبت به مسائل و افراد از دیگر ویژگی های فردی راهنما است. راهنما باید از عقاید غالبی دوری جسته و نگرش مثبت را به اعضا تور و جامعه محلی نیز انتقال دهد. با این نگرش راهنما قادر است به عنوان واسطه فرهنگی نقش مهمی بین گردشگران و جامعه محلی ایفا کند.
علاقه به شغل راهنمایی تور از دیگر ویژگی های فردی با اهمیت در حرفه راهنمایی تورمی باشد.از ویژگی های این شغل کار ۲۴ ساعته ، دوری از خانواده،ارتباط با افرادی با ویژگی های شخصیتی بسیار متفاوت،بروز وقایع غیر منتظره در تور ،امنیت شغلی پائین، فصلی بودن، استرس و ریسک بالا می باشد.لازمه بقا در این شغل عشق و علاقه به این کار می باشد.
ویژگی های تخصصی راهنمایان تور:
از نظر محققان و نویسندگان مختلف ویژگی های تخصصی راهنمایان تور طیف وسیع و متنوعی را تشکیل می دهند که به برخی از آنها به اختصار اشاره می شود.
مدیریت،راهنما بیش از هر چیز نقش یک مدیر را در تور بر عهده دارد. بنابراین باید دارای توانایی های یک مدیر از جمله رهبری،نظارت و کنترل،بودجه بندی و سازماندهی باشد.
آموزش،هر چند شواهد بیانگر این نکته است که استفاده از راهنمایان تور آموزش دیده در بالا بردن مزیت رقابتی آژانس های ارائه کننده خدمات گردشگری و افزایش میزان رضایت مشتریان آنها اهمیت زیادی دارد، متاسفانه هنوز هم برخی از آژانس ها از افرادی فاقد آموزش های لازم به عنوان راهنما استفاده می کنند. فردی که می خواهد وارد حرفه راهنمایی تور شود، ضرورت دارد در دوره های آموزشی راهنمایان تور شرکت نماید.
آشنایی با کمک های اولیه، گاهی شرایطی در توربه وجود می آید که نیازمند واکنش و عکس العمل به موقع راهنما است .ضروریست راهنما با اصول کلی کمک های اولیه که گاهی مفهوم آن تفاوت مرگ و زندگی است آشنایی داشته باشد .یعنی قادر باشد مراقبت های ضروری را قبل از فراهم شدن خدمات پزشکی اجرا کند و در عین حال به حفظ آرامش سایر افراد گروه نیز کمک کند.
نقشه خوانی و جهت یابی ،ما ایرانی ها در سفر عادت داریم برای پرسیدن آدرس به دفعات توقف کرده و از دیگران آدرسرا بپرسیم .این عمل در تور جزء در موارد استثناء جایز نیست.راهنما باید از مسیر مناسب عبور و دسترسی ها و از جهت یابی اطلاعات کافی داشته باشد.
مسئولیت پذیری،زمانی که گردشگران به کمک راهنما نیاز دارند جملاتی مثل “از پذیرش هتل بپرسید” یا ” با آژانس تماس بگیرید” از راهنما پذیرفته نیست.ضروریست راهنما حتی در مواردی که درخواست گردشگران خارج از حیطه وظایف اوست با توجه و تلاش خود مانع از این حس در گردشگران شود که به آنها بی توجهی شده و راهنما فاقد حس مسئولیت پذیری است.
آگاهی از مقررات و قواعد مقصد، از جمله قوانین مربوط به فرهنگ، اسکان،تردد،پوشش و معامله. راهنما ضمن آگاهی از این قوانین باید به گردشگران اطلاع رسانی لازم را داشته تا از بروز هر گونه مشکل برای گردشگران که ناشی از عدم اگاهی از شرایط و قوانین مقصد است جلوگیری کند.
همکاری با دیگران کارکنان خدماتی،راهنما در حین اجرای تور با افراد بسیاری از جمله کارکنان بخش عملیات آژانس،هتل ها، فرودگاهها،رستوران ها ، سایت ها و جاذبه ها ، راهنمایان محلی و خارجی و رانندگان در تعامل است.حتی در صورتی که این افراد فاقد نگرش خدماتی و روحیه همکاری لازم درارائه خدمات به گردشگران باشند،راهنما باید بتواند تعاملات مناسبی با این افراد داشته باشد.
دانش زبان خارجی ،تسلط به زبان های متعدد برای راهنما مزیتی غیر قابل انکار می باشد.راهنمایانی که به زبان های بیشتری تسلط دارند شانس بیشتری برای کار دارند.
راهنمایی برای ورود به حرفه:
در هر شهر معمولا موسسات مختلفی دوره های آموزشی راهنمایان تور را برگزار می کنند . با تماس و یا مراجعه به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهر محل سکونت می توان از مکان ،کیفیت آموزش و هزینه دوره های این موسسات آگاهی یافت. معمولا دوره های آموزشی برای راهنمایان تور در قالب ۲ برنامه آموزشی راهنمایان ایرانگردی – جهانگردی و راهنمایان طبیعت گردی برگزار می شود.به طور متعارف طول مدت دوره مشتمل بر ۳۸۵ ساعت آموزش حضوری است.
محتوای درسی این دوره شامل آشنایی با اماکن تاریخی،معماری،شناخت روحیات ملل،زبان تخصصی ،شناخت صنعت گردشگری، فن بیان،بهداشت سفر و کمک های اولیه و…… می باشد.
پس از اتمام دوره آموزشی داوطلب در هر درس مورد ارزیابی قرار می گیرد. پس از موفقیت در این آزمون که نقش آزمون معرفی را دارد ، داوطلب در آزمون جامع که شامل دروس اصلی دوره می باشد شرکت می کند.در صورت قبولی در آزمون جامع فارغ التحصیل دانشنامه پایان دوره را دریافت میکند.
در این مرحله فرد می تواند برای کارت راهنمایی تور اقدام کند. مراحل اجرای دریافت کارت عبارت است از:
- تکمیل فرم های مربوطه
- طی مرحله گزینش
- اخذ گواهی عدم سوء پیشینه از مراجع ذیصلاح
- اخذ گواهی عدم اعتیاد از مراجع ذیصلاح
پس از این مراحل کارت راهنمای تور صادر می شود که مدت اعتبار آن یک سال می باشد و هر سال باید تمدید گردد. در این مرحله فرد می تواند با مراجعه حضوری به آژانسهای گردشگری خود را برای همکاری به عنوان راهنمای تور معرفی کند.