مصر؛ هدیه‌ی نیل

مصر نه تنها زادگاه تمدنی بزگ است، بلکه روحی است که در شن های صحرا و موج های نیل همواره جاودانه باقی می‌ماند. «ویلفرد بلانت»

مصر، دومین کشور قدیمی جهان بعد از ایران، سرزمینی که انگار زمان در آن ایستاده؛ جایی که سایه ی اهرام عظیم بر شن های طلایی صحرا می افته و رود نیل مثل نوای جاودان زندگی، از دل تاریخ می گذره. اینجا سرزمین فراعنه‌ست؛ جایی که هر سنگ و هر معبد، داستانی از شکوه، راز و جاودانگی در دل داره. مصر پلی میان گذشته و حاله؛ کشوری که هم در افسانه ها می درخشه و هم در زندگی امروزه‌ی مردمانش. سفری به مصر، قدم زدن میان رویای هزاران ساله ایه که هنوز زنده‌ست و نفس می کشه.

مصر کشوریه که فرهنگش ترکیبی از تمدن باستانی، سنت های اسلامی و مسیحی، و روح عربی-آفریقاییه. مردم مصر مهمان نواز، شوخ طبع و اجتماعی هستن، در قاهره و شهرهای بزرگ، زندگی پر جنب و جوش و مدرن دیده میشه، ولی در روستاهای نیل یا واحه های صحرا، سبک زندگی هنوز سنتی و ساده باقی مونده.
موسیقی مصری هم مثل نیل جاری و زنده‌ست؛ از دوران باستان موسیقی نقش مهمی توی زندگی مردم داشته. و بر مقام ها (دستگاه های موسیقی شرقی) استواره. آواز در موسیقی مصری خیلی پررنگه و خوانندگان مصری اغلب با صدایی پر احساس، غمگین یا پرشور، اشعار عاشقانه یا اجتماعی رو می خونن. امروزه موسیقی عربی مصری با ریتم های پر انرژِ و سازهایی مثل عود، قانون و دربوکه شناخته میشه. ستاره هایی مثل ام کلثوم (ملکه موسیقی عرب) و عبدالحلیم حافظ هنوز هم الهام بخشن. سینمای مصر هم لقب هالیوود جهان عرب رو داره و تاثیر فرهنگی زیادی بر منطقه گذاشته. مصر اولین کشور عربی بود که صنعت فیلمسازی داخلش شکل گرفت. این سینما بیشتر حول محور داستان های عاشقانه، خانوادگی اجتماعی و موزیکال می چرخه. فیلمسازی مصر هم مانند موسیقیش بازتابی از زندگی مردم بوده و مثل یک آینه عمل کرده.

غذاهای مصری هم ساده هم خوشمزه‌ن. بیشتر بر پایه ی غلات، سبزیجات و حبوبات درست میشن و چند نمونه معروف دارن:
-کوشاری: غذای ملی مصر؛ ترکیب برنج، عدس، ماکارونی و سس گوجه تند
-فول مدامس: خوراک محبوب صبحانه؛ با لوبیای پخته و ادویه
-فلافل مصری(طعمیه): از باقلا به جای نخود استفاده میشه
-شیرینی هایی مثل بس‌بوسه و کنفه هم که جای خودشون رو دارن

نویسندگان و ادبیات مصر

مصر فقط سرزمین فراعنه و معابد نیست و توی دنیای ادبیات و نویسندگی هم یکی از تاثیرگذارترین کشورهای عربیه.
ادبیات در مصر همیشه بازتابی از زندگی مردم، تاریخ پر فراز و نشیب و روح اجتماعی-سیاسی این سرزمین بوده. قاهره به عنوان قلب جهان عرب، مرکز نشر و انتشار بسیاری از کتاب های مهم عربیه. در قهوه خانه ها و خیابان ها، هنوز هم خواندن و بحث درباره شعر و داستان، بخشی از فرهنگ روزمره مردمه.
نجیب محفوظ: مهمترین نویسنده مصر و برنده ی جایزه نوبل ادبیات در سال 1998. رمان های محفوظ مثل سه گانه قاهره «بین القصرین»، «قصر الشوق»، «السکریه»، زندگی مردم عادی قاهره و تحولات اجتماعی-سیاسی مصر قرن بیستم رو با قلمی عمیق و روان نشون میده.
طه حسین: این نویسنده به «پدر ادبیات عرب نوین» مشهور بود و با وجود اینتکه نابینا بود، با آثار و نقدهاش جریان تازه ای در ادبیات عرب ایجاد کرد. کتاب معروفش هم «الایام» یک زندگینامه خودنوشت و الهام بخشه.
یوسف ادریس: نویسنده و نمایشنامه نویس برجسته که به «چخوف جهان عرب» مشهوره. داستان هاش به زندگی مردم طبقه کارگر و روستاییان مصر می پردازه و زندگیشون رو با نگاهی واقعی به تصویر میکشه.
احمد شوقی: شاعر بزرگ ملی مصر و ملقب به «امیرالشعرا» هست. شعرهاش بیشتر درباره میهن پرستی، آزادی و ارزش های انسانیه.
علاء الاسوانی: نویسنده معاصر که رمانش «عمارت یعقوبیان» یکی از پرخواننده ترین کتاب های عربی دهه های اخیر شد و فیلم و سریال هم ازش ساختن.

از ادبیات مصر چه کتابی بخوانیم؟

معماری مصر

معماری مصر یکی از شاخص ترین بخش های فرهنگ این کشوره و مثل یک کتاب زنده، تاریخ چندهزارساله‌ش رو بازگو می کنه و دوره های مختلفی رو شامل میشه:
-معماری باستانی (مصر فرعونی):
معماری این دوره بر پایه ی سنگ های بزرگ، ستون های عظیم و حجاری های دقیق بنا شده و بیشتر برای نشان دادن قدرت فرعون ها و ارتباط با خدایان ساخته میشده و معروفترین نمونه هاش اهرام ثلاثه و معابد عظیم مثل کارناک و لوکسور هستن.
-معماری یونانی-رومی:
بعد از فتح اسکندر و سلطه رومی ها، عناصری مانند ستون های مرمرین، آمفی تئاتر ها و طاق ها وارد معماری مصر شدن.
-معماری اسلامی:
با ورود اسلام، قاهره به یکی از مهمترین مراکز معماری اسلامی جهان تبدیل شد و مساجد با گنبدهای باشکوه، مناره های بلند و کاشی کاری های هندسی ساخته شدن؛ و قاهره لقب شهر هزار مناره رو به خودش گرفت.
-معماری قبطی-مسیحی:
این سبک معماری یکی از کهن ترین شاخه های معماری مسیحی در دنیاست و ریشه هاش به دوران قرون وسطی بر می گرده. بعد از ظهور مسیحیت، مسیحیان مصر که بهشون قبطیان گفته میشه، آیین خودشون رو بصورت پنهانی برگزار می کردن و داخل مکان های کوچک جلسه می ذاشتن که بعدها به شکل اولیه ی کلیساها تبدیل شدن. این کلیساها معمولا کوچک، ساده و درون گرا به حساب میان و تمرکزشون بر فضای عبادیه. استفاده از سنگ و آجر و سقف ای چوبی و طاق های نیم دایره ای خیلی رایج بوده و بر خلاف نمای ظاهری کلیساها که ساده هستن، داخل کلیساها با نقاشی های دیواری (فرسکو)، آیکون های مقدس و صلیب های قبطی تزئین شدن.
-معماری مدرن:
امروزه در قاهریه و اسکندریه میشه ترکیبی از ساختمان های مدرن، برج ها و سازه های سبک اروپایی دید. پروژه های بزرگی مثل پایتخت اداری جدید مصر نشون دهنده حرکت این کشور به سمت معماری آینده گراست.

خوبه که با تعدادی از اماکن تاریخی و طبیعی این کشور آشنا بشیم:

مصر بعنوان دومین کشور قدیمی تاریخ، مکان های تاریخی بی شماری برای دیدن داره که همگی داخل این مطلب یا هیچ کتاب دیگه ای جا نمیشن. مصر اغلب با بناهای باستانی عظیمش شناخته میشه اما این کشور علاوه بر اهرام و معابد، دارای طبیعتی متنوع و چشم نوازم هست که هر کدوم داستان خودشون رو دارن.

مصر هزاران جای مختلف برای کشف و شناخت داره. دنیای تازه ای که هرکسی رو مجذوب و مبهوت خودش می کنه و یاد میده که قدم زدن در مکان هایی که گذشتگان پا روی اون گذاشتن، چه حس و حالی داره.
امیدوارم این مطلب بهتون کمک کرده باشه تا گوشه نگاهی با مصر آشنا بشین و بخواین بیشتر بدونین.

با تشکر از روژان منوری عزیز که در جمع آوری مطالب این نوشته کمک شایانی کرد